Hoe herken je overlevingsgedrag?

Twee weken geleden schreef ik al eerder iets over trauma en daaruit voortkomend overlevingsgedrag …

‘De essentie is dat mensen, na het meemaken van een gebeurtenis met grote impact en de afsplitsing, vaak overlevingsgedrag ontwikkelen. ….Vanuit je overlevingsreactie ga je iets doen wat niet per se bij je past maar wat op dat moment nodig is jezelf staande te houden….’ 

Maar hoe herken je het dan?

Overlevingsgedrag is in het algemeen herkenbaar aan de energie die het ons kost. Vanuit ons overlevingsgedrag leven vraagt om inspanning omdat het iets is wat we ons eigen hebben gemaakt, maar niet echt past bij wie we van nature zijn.
Tegelijk kun je het herkennen aan een gevoel hebben van overgenomen worden of meegesleurd worden in emotie of gedrag waarvan je achteraf denkt ‘Waarom deed ik dat nou eigenlijk?!’ ik had eigenlijk anders willen reageren.

Overlevingsmechanismes zijn heel persoonlijk. Eerdere levenslessen, persoonlijkheid, nature en nurture zijn o.a. van invloed op hoe ze zich kunnen ontwikkelen. En ze worden geactiveerd door triggers, situaties die iets in ons raken.

Een paar voorbeelden van overlevingsgedrag (ik vergroot ze een beetje uit) zijn:

  • alles willen beredeneren en daarbij je gevoel ondergeschikt maken aan je hoofd;
  • dicht klappen, verbaal of fysiek iemand aanvallen of letterlijk weggaan;
  • je aanpassen aan de ander zodat nooit met wrijving, ruzie of afwijzing te maken krijgt;
  • ‘ik ben niet zo moeilijk’ omdat het laten zien of horen van wat jij wilt en wat voor jou belangrijk is angst voor de afwijzing oproept;
  • jezelf bagatelliseren nog voor dat de ander dat kan doen omdat het zo’n pijn doet om niet gezien te worden;
  • humor toepassen daar waar het niet op zijn plek is omdat het te spannend is om te voelen wat je eigenlijk aan verdriet, boosheid of angst met je meedraagt;
  • hard werken om met ‘dat wat je allemaal doet’ te laten zien dat je er wel toe doet terwijl je van binnen voelt dat ‘gewoon jezelf zijn’ niet voldoende is;
  • stil zijn en weinig zeggen of in hele korte tijd heel veel zeggen omdat je denkt dat je niet teveel tijd of ruimte mag innemen;
  • altijd bezig zijn en nooit mogen rusten want dan ben je niet nuttig en heb je geen bestaansrecht;
  • …..

Ons overlevingsgedrag is in eerste instantie dienend. Het beschermt ons zodat we te midden van ‘de storm’ kunnen doorleven.

En tegelijk, als het te lang duurt, kan overlevingsgedrag er ook voor zorgen dat we de verbinding met onszelf verliezen. Dan kan het ons gaan belemmeren en zelfs uitputten. En zo kan ons dienende overlevingsgedrag ons ook burnout laten raken.

Herkenbaar? Zou je los willen komen van jouw mechanisme? Of ben je nog op zoek naar wat jou zoveel energie kost?
Dan kijk ik graag samen met je naar wat jij nodig hebt en hoe ik je kan helpen weer vanuit jezelf en in vrijheid te leven.

Chat openen
Scan de code
Wil je meer weten over coaching bij stress & burn-out of begeleiding bij verlies & verdriet?